Zastosowanie podczerwieni w systemach grzewczych to stosunkowo nowoczesne rozwiązanie. W związku z tym może budzić pewne wątpliwości i pytania. Na jedno z nich odpowiadamy w niniejszym artykule: czy podczerwień może być szkodliwa dla oczu?
Czym jest promieniowanie podczerwone w kontekście ludzkiego wzroku?
Podczerwień to promieniowanie elektromagnetyczne, a długość fali mieści się w obszarze niewidocznym dla ludzkiego oka. Człowiek doświadcza fali podczerwieni jedynie w postaci energii cieplnej, a dostrzec może ją przy pomocy specjalnie do tego zaprojektowanej aparatury, np. kamery termowizyjnej.
Wpływ promieniowania na tkanki ludzkie zależy od długości fali elektromagnetycznej. Wyróżniamy bowiem podczerwień bliską, średnią i daleką.
Mechanizmy oddziaływania IR na oczy – kiedy może być niebezpiecznie?
Im silniejsze źródło promieniowania, tym większy jego wpływ na ludzki organizm. Na przykład laser lub bardzo intensywna lampa IR może potencjalnie uszkodzić którąś z tkanek w oku (rogówkę, soczewkę, siatkówkę).
Większość źródeł podczerwieni, z którymi mamy do czynienia w codziennym życiu, jest na tyle słaba, że bezpieczna dla oka. Mimo wszystko warto unikać długotrwałej lub bardzo intensywnej ekspozycji, gdyż może okazać się szkodliwa w dłuższej perspektywie. Mowa tu na przykład o pracy w przemyśle i sytuacjach, gdy określony poziom natężenia promieniowania zostaje przekroczony. U osób zatrudnionych na tego typu stanowiskach może dojść do tzw. chorób zawodowych, takich jak zaćma, degeneracja naczyniówki czy siatkówki.
Źródła promieniowania IR w otoczeniu i poziomy zagrożeń
Stopień niebezpieczeństwa jest różny w zależności od tego, skąd pochodzi promieniowanie i jaka jest jego moc. Możemy wyróżnić zatem następujące źródła podczerwieni:
- naturalne, czyli Słońce;
- domowe ‒ np. pilot do telewizora, lampa do terapii ciepłem, grzejniki IR;
- przemysłowe ‒ np. lasery, urządzenia tnące.
Tylko w tej ostatniej kategorii należy zachować szczególną ostrożność w kontakcie z podczerwienią. W większości zastosowań konsumenckich moc promieniowania IR jest na tyle niska, że całkowicie bezpieczna dla organizmu, w tym dla narządu wzroku.
Jak rozpoznać potencjalne objawy podrażnienia lub uszkodzenia oczu przez IR?
Zewnętrzne tkanki oka słabo absorbują promieniowanie IR, zatem w standardowych warunkach trudno o inne objawy oddziaływania podczerwieni na oczy niż delikatne odczuwanie przyjemnego ciepła.
Jeśli natomiast mamy kontakt z wysoką intensywnością promieniowania, a do tego nie stosujemy żadnej ochrony wzroku, może dojść do podrażnienia oczu. Skąd wiadomo, że podczerwień nam zaszkodziła? Do typowych objawów uszkodzenia oczu przez IR należą:
- ból;
- pieczenie;
- łzawienie;
- zaczerwienienie.
Takie sytuacje są jednak niezwykle rzadkie. Może do nich dojść właściwie wyłącznie w warunkach przemysłowych i przeważnie wówczas, kiedy w niewłaściwy sposób korzystamy z urządzeń o dużej mocy, emitujących falę podczerwoną.
Zasady bezpieczeństwa przy intensywnych źródłach IR
Szczególne środki ochrony wzroku powinni stosować pracownicy przemysłowi, osoby zatrudnione w laboratorium lub w branży metalurgicznej.
Jak zatem zachować bezpieczeństwo w pracy z urządzeniami, które emitują silne promieniowanie podczerwone? Oto najważniejsze zasady bezpieczeństwa:
- zakładanie okularów ochronnych, ewentualnie specjalnych osłon na twarz;
- przestrzeganie zaleceń producenta urządzeń emitujących podczerwień;
- wykonywanie zabiegów medycznych wyłącznie przez wykwalifikowane osoby;
- nieprzekraczanie dopuszczalnego czasu ekspozycji na IR;
- korzystanie z osłon filtrujących lub odbijających promieniowanie;
- kontrola sprawności wentylacji;
- regularny przegląd techniczny urządzeń.
Grzejnik na podczerwień a wzrok – czy jest się czego obawiać?
Grzejnik infrared emituje długofalową podczerwień, którą odczuwamy jako przyjemne ciepło ‒ porównywalne z takim, które odczuwa się w pobliżu starych, dobrych pieców kaflowych.
Moc domowych czy biurowych urządzeń grzewczych na podczerwień jest przystosowana do bezpiecznego użytkowania, nie ma więc mowy o jakimkolwiek zagrożeniu dla oczu. Żeby mogło dojść do ewentualnego podrażnienia wzroku, trzeba by bardzo długo i z bardzo bliskiej odległości wpatrywać się w silne źródło IR. W praktyce taka sytuacja jest bardzo mało prawdopodobna. Zupełnie czym innym jest krótkotrwałe patrzenie na promiennik ciepła w trakcie codziennego użytkowania, a czym innym długotrwała ekspozycja na podczerwień w warunkach przemysłowych.
Posiadacze grzejników na podczerwień mogą być zatem całkowicie spokojni, bo nie ma żadnego zagrożenia dla oczu użytkowników tego typu urządzeń.
Mity i fakty: czy podczerwień jest szkodliwa dla oczu w codziennych warunkach?
Podsumujmy zatem, co jest faktem, a co mitem w kontekście wpływu podczerwieni na wzrok w warunkach domowych.
MIT: Każda podczerwień może uszkodzić wzrok.
FAKT: Standardowe promienniki podczerwieni o niskiej mocy, czyli takie, które wykorzystuje się jako urządzenia grzewcze w domach, biurach, kościołach itd. nie stanowią realnego zagrożenia dla oczu, ponieważ emitują długą falę podczerwoną. Są to urządzenia nieświecące, działające tak jak działały kiedyś piece kaflowe, a więc bez emisji żadnego światłą, a więc całkowicie bezpieczne dla oczu i innych części ciała.
W ocenie ewentualnych skutków wpływu podczerwieni na wzrok bierze się pod uwagę właśnie te czynniki: moc źródła IR oraz długość ekspozycji.
Podczerwień w medycynie i kosmetologii – bezpieczne zastosowanie czy ryzyko?
Fizjoterapia, lampy IR do rozgrzewania mięśni, redukcja bólu ‒ to niektóre z zastosowań podczerwieni w medycynie. Pacjenci, którym proponuje się leczenie podczerwienią, nie muszą się obawiać. Profesjonalny sprzęt medyczny musi spełniać określone normy, aby mógł być dopuszczony do użytku, nie ma więc żadnego zagrożenia dla osób poddawanych zabiegom z użyciem IR. W przypadku korzystania z silnego promieniowania o charakterze leczniczym pacjent otrzymuje specjalne okulary ochronne.
